ABŞ prezidenti Donald Trampın Amerika hərbçilərinin 50%-nin Əfqanıstandan çıxarılması barədə qərarı onun "impulsiv davranış"ı ilə bağlı yeni narahatlıqlar doğurub. Xüsusi ilə bu qərarın Suriyadan getmək qərarı ilə üst-üstə düşməsi olduqca maraqlıdır. 

Bu barədə "The New York Times" qəzetinin baş elmi işçisi, publisist Robert Kaplan yazır. Onun sözlərinə görə, tezliklə ABŞ-ın bütün hərbçiləri bu ölkədən çıxarılacaq.

"Heç bir ölkə Əfqanıstan kimi Amerika imperiyasının tənəzzülünü bu qədər şəffaf göstərmir. Talibanın üzərində qələbə faktiki olaraq mümkün deyil və əsgərlərin gedişindən sonra bu ölkədə demokratiyanın qalma ehtimalı olduqca azdır. Lakin Vaşinqton bunu qəbul etmək istəmir", - deyə o, qeyd edib. 

Çin, Pakistan və İran Əfqanıstanda enerji layihələri hazırlayır. ABŞ-a gəldikdə isə bu ölkədə ildə 45 milyard dollar xərclədiyinə baxmayaraq onun heç bir nəzərəçarpacaq kommersiya gələcəyi yoxdur.

Müəllifin sözlərinə görə, taliblər bir birinin ardınca qələbə qazanmağa davam edir və hazırda onlar hər an ABŞ-ın dəstəklədiyi hakimiyyəti devirə bilər. 

Həmçinin Əfqanıstanın beynəlxalq terrorçuların sığınacağına çevrilmə təhlükəsi var və onlar hər an 11 sentyabr 2001-ci ildə baş vermiş terror aktına oxşar cinayətləri təkrarlamağa hazırdır. Əfqanıstandan əlavə,  Yəmən və Somali də beynəlxalq terrorçular üçün meydança ola bilər. 

"Bununla belə, çox güman ki, ABŞ hərbi qüvvələrinin Əfqanıstanda yerləşməsi  hindlilər, çinlilər, pakistanlılar, ruslar və iranlılar üçün əlverişlidir. Bizim ordumuz onların yaratdığı nəqliyyat dəhlizlərinin təhlükəsizliyini tam şəkildə təmin edə bilər.  Rusiyaya da öz şimal sərhədlərini terrorçulardan qorumağa da kömək edə bilər. Beləliklə, rəqiblərimiz bizim zəifləyən imperiyamızın üzərində  öz imperiyalarını qurur", - deyə Kaplan bildirib.   

"ABŞ Əfqanıstanda qalmağa məcburdur? Yox, əgər onların iddiaları əlçatmaz olur. Sonu görünməyən münaqişə içində batan ölkəyə yalnız böhranın dərinləşməsi üçün  milyardlarla pul xərcləyib minlərlə hərbçi saxlamaq qəbuledilməz bir siyasətdir", - deyə Kaplan qeyd edir. Onun fikrincə, Əfqanıstana xərclənən məbləğin  kiçin hissəsini  Asiya infrastrukturunun inkişafı üçün xərcləmək olar. 

Məsələn, Vyetnamda Çinin "Bir qurşaq bir yol" layihəsi ilə rəqabət aparmaq üçün ikili təyinatlı limanlarda təbii maye qazın saxlanılması üçün terminallar tikmək mümkündür. 

"ABŞ qoşunlarının çıxarılması səssiz və gözlənilməz olmalıdır. Əsasən  ABŞ "əleyhdarları" xəbərsiz qalsın deyə, çıxarılmanın zamanı da elan edilməməlidir. Amma gəlin açıq danışaq: Əfqanıstan böyük və inanılmaz dərəcədə bahalı aviadaşıyıcı gəmiləri xatırladır. Bu gəmilərin qabaqcıl raket texnologiyaları və hipersəsli silahlar fonunda köhnəldiyinə baxmayaraq, biz hələ də onları tikməyə davam edirik. Bu imperiya rudimentidir və onunla vidalaşma zamanı gəldi", - deyə Robert Kaplan yekunda bildirib.

Şübhəsiz ki, müəllif məsələnin dalana dirəndiyində tam haqlıdır, lakin o, hələ də ABŞ üçün Əfqanıstanın ikinci Vyetnam kimi bitəcəyini deməyə hazır deyil. Bu məsələdə Trampı digərlərindən fərqləndirən xüsusiyyət budur ki, o, başqaların deməyə çəkindiyi məsələləri deyə bilir. Talibanla müharibədə məğlubiyyəti etiraf etmək ilk növbədə ABŞ-ın imiсinə böyük zərbə vurar. Əfqanıstanda 7 min ABŞ əsgəri həyatını itirib, 40 mindən artıq isə yaralıdır. Bundan əlavə, ABŞ bu kampaniyaya trilyonlarla dollar xərc edib, nəticədə isə taliblər yenə hakimiyyətə gəlir. Hazırda Pentaqon fikirləşir ki, necə talibanı heç-heçəyə razılaşmağa məcbur etsin.

Latuffonun məşhur karikaturası olduqca aktualdır: 2008-ci ildə aydın görünməyən məsələlər 10 il sonra ABŞ-da daha açıq şəkildə etiraf edilir.

Tramp öz növbəsində SSRİ-n Əfqanıstana girməyini də doğru bir addım kimi qələmə verməyə başlayıb, çünki Sovet İttifaqı Əfqanıstanda məhz terrorçularla (ABŞ tərəfindən sponsorluq olunan) mübarizə aparıb, amma bu kampaniya bütövlüklə SSRİ-nin iqtisadi imkanlarına zərbə vurub. Qəribədir, amma son vaxtlar həm Moskva, həm Vaşinqtonda sovet əsgərlərinin Əfqanıstana yeridilməsinə rəsmi səviyyədə bəraət qazandırılır. Bununla belə, Tramp Reyqan və Buşa xəyanət edərək Kremlin əmri ilə "totalitar rejimi"in vəkili qismində çıxış edir. 

Hazırda ABŞ-da "mister Tramp kimə işləyir?" və "generalitetin istehzası" kimi məsələlər olduqca aktualdır. Həmçinin Tramp buyurub ki, Mettis istefa verməyib, işdən qovulub, çünki "o, o qədər də yaxşı olmayıb" və Əfqanıstanda qarşıya qoyulan məqsədlərə nail ola bilməyib. Bundan əlavə, Tramp Əfqanıstanda olan komandirlərin də "payını” verib. O, hesab edir ki, onlara istədikləri məbləğin tam verilməsinə baxmayaraq, heç bir müvəffəqiyyətlər əldə edə bilməyib. 

Trampın bu bəyanatlarından sonra belə qənaətə gəlmək olar ki, o, Pentaqonda tezliklə ciddi islahatlar aparacaq.

FaktXəbər