Bir neçə gündü Azərbaycan dilinin yeni orfoqrafiya qaydaları barədə müzakirələr gedir. Müzakirələr geder deməzdim, bu barədə qəzetdərə bəzi sözlər ötüröllər və elə fikir yaradellar ki, guya iş göröllər. Yaxşı, gəlin görəy bular nağayrmaq istiyillər.

Təxminən 70 il krili qrafikası ilə yazdıx, oxuduğ. Müstəqilliy əldə etdihdən sora keşdiy latın qrafikasına. Qaldıx kor. Niyə? Çünki yerdən qalxannar latın qrafikasını öyrəndilər, amma oxumağa bədii ədəbiyat tapmadılar. Prezident İlham Əliyevin tafşırığı ilə kütləvi surətdə bədii ədəbiyatdar latın qrafikasına keçirildi. Tonnarnan kitaflar, disertasiyalar yazıldı. Milyonnarnan pul xərjdəndi. Belə çıxer ki, olar təzdən yazılmalı, disertasiyalar cırılıf atılmalıdı.

Özdərini müdafiə üçün alibi də tapıflar. İllərdi atamızın, bavamızın, elə bizim özümüzün də öyrəndiyimiz sözlərin səhf olduğunu deyirrər. Misal üçün, deyirrər “qəşəng” sözü “qəşənk” kimi yazılmalıdı. Onnansa, elə birdəfəliy “qəşəy” yazax, meyxanaçıların da işi asan olsun, qafiyələrinə rahat otursun. Və ya “alqı-satqı” sözü. Bunu da eliyirrər “alğı-satqı”. Day onsuz da əziyət çəkifsiniz, “satqı” sözünü də “satğı” edin, “alğı-satğı” olsun. “Əsgər”i də “əskər” deyiiyik.

Mənim də öz təkliflərim var. Yazıda istifadə elədiyim sözdəri də “Orfoqrafiya lüğəti”nə salın. ATV verilişində Zaur Baxşəliyev hər zaman “filan” sözünü “falan” kimi işdəder. O əziyətə düşməsin deyə və ona irad tutmasınnar deyə, o sözü də dəyişin. “Vint açan” sözünü “burğac” eləmək istəyirsiniz ha, balon qabağını açanı da “bankaç” kimi dəyişdirin. Küçələri gəzin, cavan uşaqların bir-birinə adla deyil, müraciət əvizi işlətdiyi söz var, onu da salın lüğətə. Axı sizlər söz ehtiyatımızı 100 minə çatdırmaq isdiyirsiniz.

Ötən ilin sonlarına yaxın bir reperin oxuduğu dillər əzbəri oldu, yadınızdadır: Ayə, harıya gedersən ayə? Anan bilermi harıya gedersən Ayə?

İndi mən də sual edirəm: Ayə, harıya gedersiniz ayə?! Bilersinizmi, bir xalqı məhv etmək üçün ilk öncə onun mədəniyyətini, sonra da dilini məhf ederlər, ayə? Milli mədəniyyətimizi Avropa əxlaqı ilə məhf ediflər, ayə! Ayilənin nə olduğunu bilmiyənnər TV-lərdən əxlaq dərsi keçellər, ayə? Siz də o dəstəyə qoşulmuyan, ayə!

Başa düşdünüzmü nə deyirəm, ayə?!

P.S. Mən də evdə əziyyət çəkib uşağın dilindən ləhcəyə uyğun "qapıyı" sözünü dəyişməyə çalışıram ki, "qapını" yazsın. Day özümü niyə öldürürəm ki?